Afgelopen vrijdag was ik aanwezig bij de opening van Meesterlijk Design & Ambacht georganiseerd door Nicole Uniquole. Voor drie dagen stond design en ambacht centraal in de Zuiveringshal en het Machinegebouw van het Westergasterrein in Amsterdam. Er waren makers uit uiteenlopende disciplines en je kon je er verheugen in ‘de nieuwe luxe‘: duurzame, verantwoorde en ambachtelijk geproduceerde producten van een uitzonderlijke schoonheid.

Centraal stond ook de passie die al meteen te voelen was in de openingsspeech van Nicole. Ook al wordt de beurs voor de achtste keer georganiseerd; haar enthousiasme om mooi design en ambacht te presenteren is onverminderd groot terwijl de interesse de afgelopen jaren alleen maar toeneemt. Afgelopen jaar stond Meesterlijk (of Masterly) zelfs voor het eerst in Milaan op de Salone del Mobile en was daar een groot succes. Hoe valt deze toenemende populariteit te verklaren? Afgezien van het ijzersterke concept dat eraan ten grondslag ligt? Ik ging naar de beurs met mijn trendwatchpet op en duidde een aantal trends. Deze trends baden vanzelfsprekend in een zee van oneindig veel meer trends, maar geven op zichzelf ook een goed beeld van de tijdsgeest. Ik probeer vooral hun achtergrond te verklaren. In het verlengde hiervan zou je kunnen vragen: wat beweegt ons mensen? Wat zijn onze (on)bewuste verlangens? Ik koos er drie: dwell slowly, imperfectly try to be en find your wild wiens namen ik ontleende aan de contemporaine poëzie van Atticus. Hieronder licht ik de stromingen toe en koppel ik deze aan enkele opvallende makers van Meesterlijk.

Dwell slowly

‘It’s all in the details’ wordt wel gezegd en als je kijkt op Meesterlijk dan is dat zeker waar. Zo selecteerden Duinker & Dochters 1400 handen (en een leeuwenpoot) uit 303 etsen van Rembrand, drukten deze op klein formaat, bonden ze met een variant op de gekruiste brocheersteek en maakte er een armband van, 25 stuks om precies te zijn met goud op snee en een rood houten doosje om de armband in te bewaren. Details! De 1400 handen plus leeuwenpoot die je om je pols hebt hangen kun je namelijk ook nog in de bijgevoegde index zoeken om zodoende te plaatsen bij de betreffende ets in de Rijksstudio van het Rijksmuseum. Op die manier kun je je eindeloos verdiepen in de etsen van Rembrand en is jouw pols niet langer alleen een fraai sieraad rijker, maar herbergt ze een complete (kunst)geschiedenis.

Judith Bloedjes, maker van haute ceramics, ontwierp een bloemsieraad dat je in staat stelt nog beter de schoonheid van de bloem te bekijken, of moeten we zeggen te observeren? Het draait allemaal om details en afwerking, maar ook om de verdraaiing van ons perspectief waardoor we anders naar de dingen kunnen kijken. Voorbeeld hiervan is ook het werk van Hetty Kelderman die prachtige schoensculpturen maakt, niet om te dragen, maar om te bekijken en te bewonderen vanwege vorm en inherente schoonheid. ‘Een ander perspectief‘ krijgen we bijvoorbeeld ook door naar de air planters van Carolijn Slottje die de entree van Meesterlijk versierden. Ons poëtische verlangen dat tot uitdrukking komt in deze ontwerpen is “to dwell slowly on the beautiful things, and the more beautiful the more slowly.”

Imperfectly try to be

In het Machinegebouw stond het ambacht zelf centraal. Er stonden bijvoorbeeld opleidingen als de Meesteropleiding Coupeur, maar ook traditionele ambachtslieden lieten werk zien. Deze ruimte draaide om het ambachtelijke proces en toonde bijvoorbeeld kleding, tassen en schoenen in verschillende fases van wording. Waarom is er een toenemende interesse in traditionele ambachten? Misschien brengen ze ons in contact met het imperfecte. Om iets te maken met eigen handen is een langzaam proces nodig dat we moeten leren te doorgronden. Een bepaalde beproefde techniek leren geeft ons houvast in een verder woelige wereld die voorbijraast in zijn veelvuldigheid en chaotische diversiteit. Een traditioneel ambacht dwingt aandacht te hebben, voor het proces, maar ook voor de tijd (die onherroepelijk voortschrijdt en weinig geduld heeft) en de maker (wij zelf). We hebben, in een tijd die door technologische voortgang wordt voortgestuwd, toeval en imperfectie nodig. We willen verrast en misschien teleurgesteld worden door eigen kunnen. Het resultaat is in ieder geval handmade; de hand is zichtbaar door middel van een schoonheidsfoutje (of twee). Ons verlangen dat hierin tot uitdrukking komt is de zoektocht naar de imperfecte perfectie.

Find your wild

We keren terug naar de basis en onze oorsprong. Die ligt grotendeels in de eenvoud van de natuur. Deze gaf ons immers als eerste de middelen om te creëren. We gebruiken leer, wol, riet, hout en andere natuurlijke materialen om te scheppen. We zijn maker en avonturier, we vlechten, snijden, hakken en looien. Het is de natuur die ons inspireert en uitdaagt en die onze ‘wilde’ pure kant representeert in een sterk geciviliseerde omgeving. Het wilde komt onder andere tot uitdrukking in het verlangen dieren te bewaren, om zodoende hun schoonheid te vangen. Niet zo verwonderlijk dus dat ook Jeroen Lemaitre van Animaux Speciaux op Meesterlijk te vinden was. Zijn animale esthetiek spreekt tot de verbeelding. Lees vooral, als je dat nog niet gedaan hebt, mijn vorige blogpost over Wonders are collectible; zijn boek verdient een grote schare fans!

Ook het werk van Beatrice Waanders van The Soft World brengt ons terug naar de natuur en zijn natuurlijke geschenken. Al haar producten worden met de hand gemaakt door middel van een eeuwenoude vilttechniek. Er worden tijdens dit proces geen chemische producten gebruikt, enkel olijfzeep en water. Ook worden de producten niet gekleurd. The Soft World gebruikt de wol van oude Europese schapenrassen die in de vergetelheid zijn geraakt maar ook de wol van geiten, alpaca’s en konijnen (allen afkomstig uit Nederland). Deze techniek is uniek in de wereld en Waanders brengt met haar werk een hommage aan de natuurlijke wildernis. De natuur staat op een andere manier centraal in het werk van Hanneke de Leeuw, in haar studio Fabrique Publique ontwerpt ze producten die tot bewustzijn aanzetten. Bijvoorbeeld haar installatie Food for Thought waarin ze vier borden ontwikkelde die geïnspireerd zijn door de klimaatverandering. Naast de borden is een bestek te vinden van lamspootjes dat de gebruiker oproept zich bewust te zijn van de overmatige vleesconsumptie. Want ook dat symboliseert de natuur: ze is vogelvrij verklaard. Hoe respecteren we onze wilde kant zonder dat deze aanzet tot destructie? Het werk van bijvoorbeeld Waanders, de Leeuw en Lemaitre symboliseert ons verlangen naar een ‘wild’ dat alleen gevonden kan worden met open hart.

Op Meesterlijk vonden we geuren, smaken, kleuren, schoonheid en kwaliteit; heel veel kwaliteit. De rijkdom van ambacht en design is groots. De vele details en perspectieven brengen steeds opnieuw een nieuwe ervaring. Nicole haalde in haar speech een quote aan van Vivienne Westwood: “Buy less, choose well, make it last.” Bij Meesterlijk is dit geen enkel probleem. Het volgende event staat gepland van 1-3 december 2017. Ik zou het alvast in de agenda zetten!

{Bovengenoemde foto’s zijn door mij gemaakt – poëzie copyright Atticus}

{De uitgelichte foto is van werk door Raha Ansari die prachtige ‘wearables’ maakt gemaakt van gelooid leer – foto gebruikt met vriendelijke permissie}